Toegepaste gedragsanalyse en gedragsverandering: is gedrag concreet?

Als je meer wil weten over gedrag en gedragsverandering, dan zijn er meerdere wetenschappelijke stromingen. Eén van de stromingen is die van de Toegepaste Gedragsanalyse. Deze wetenschap stelt dat gedrag vooral concreet gemaakt moet worden. Toegepaste gedragsanalyse en gedragsverandering zijn al decennia onlosmakelijk aan elkaar verbonden. In dit artikel ga ik in op de meest wezenlijke inzichten die deze wetenschap biedt.

Gedrag is altijd logisch

De meest wezenlijke stellingname die de Toegepaste Gedragsanalyse doet, is stellen dat elk (!) gedrag logisch is. Voor degene die het gedrag laat zien. Een zeer belangrijk standpunt. Als dit zo zou zijn, dan zou ieder mens te begrijpen kunnen zijn. Ook ongewenst, verwerpelijk of zelfs crimineel gedrag is logisch. De vraag is alleen wel of de ene mens voldoende tijd neemt om de ander te begrijpen. In de praktijk is dit moeilijk. De mens 'vindt' al vrij snel iets over een ander. Zeker als een norm overtreden wordt, of iemand aantoonbaar strafbaar gedrag laat zien. De Gedragsanalyse houdt geen rekening met 'normen' of 'strafbaar' gedrag. Zij kijkt heel droog naar gedrag en probeert dit te verklaren. Wat jij er van vindt is aan jou.

Waar komt gedrag vandaan?

De Gedragsanalyse stelt dat gedrag altijd logisch is en -dus- altijd een reden heeft. Die redenen vallen binnen deze wetenschappelijke stroming uiteen in een overzichtelijk lijstje van vier redenen.

1. De mens doet iets om aandacht te krijgen;
2. Iemand doet iets om aan iets vervelends te ontsnappen of dit te vermijden;
3. De mens behaalt graag een concreet doel;
4. We hebben lichamelijke, fysiologische behoeftes die we graag vervullen. 

Eén van deze vier doelen is altijd (!) aan de hand. Ook als je bijvoorbeeld dit stuk leest. Misschien heb je er een concreet doel mee. Of lees je dit artikel omdat er iets vervelends op je te wachten ligt wat je graag nog even voor je uitschuift. Dat noemen we 'vermijden'. Wil je gedrag kunnen veranderen, dan is het belangrijk dat je weet waar het vandaan komt. 

Wat is een mens?

Een ander belangrijk onderwerp is wat nu eigenlijk een mens is. Gedrag is logisch. We hebben net besproken waar gedrag vandaan komt. Maar waar komt die ander dan zelf vandaan? Hoe wordt de mens gevormd? Zoals ik ook in mijn introductie artikel over gedrag schrijf, is een mens de optelsom van drie zaken.

1. Aanleg die iemand meekreeg bij de geboorte;
2. Alle ervaringen van geboorte tot nu;
3. Omgevingsfactoren van dit moment.

Mijn logische gedrag komt dus voort uit (1 + 2) wie ik geworden ben, afgezet tegen (3) de omgeving waar ik mij nu in bevind. De omgeving en ik moeten dus goed passen bij elkaar, wil je mij goed laten functioneren. Ook dit inzicht biedt veel kansen om na te denken over waar bijvoorbeeld stress vandaan komt. 

Lees ook Kan iemand echt veranderen?

Toegepaste gedragsanalyse en gedragsverandering

Wil je iemand zien veranderen, of wil je met je eigen doelen aan de gang? De toegepaste gedragsanalyse biedt veel verschillende soorten inzichten over gedrag. Het biedt voor mij als Gedragscoach een heel concreet vertrekpunt om naar gedrag te kunnen krijgen. Hoe je tot gedragsverandering kunt komen is ook uitgebreid doorontwikkeld en beschreven binnen de gedragsanalyse. In de jaren '50 van de vorige eeuw al was hier al veel kennis over beschikbaar. In de rangorde van gedragswetenschappen is tot op heden de sociale psychologie leidend geweest. Onterecht denk ik. 

Lees ook mijn integrale introductie op gedrag en gedragsverandering voor een compleet beeld.

Boeken over toegepaste gedragsanalyse en gedragsverandering

De wetenschap van de toegepaste Gedragsanalyse stamt uit de jaren '50 en heeft een aantal interessante titels. Als je boeken leest over dit onderwerp, dan leer je vooral over een heel praktische manier van kijken naar gedrag. De Gedragsanalyse is altijd al 'toegepast' geweest en het wordt dan ook heel concreet wat gedrag is en hoe je het kunt beïnvloeden. Ik geef twee titels die vast onderdeel uitmaken van mijn boekenlijst over gedrag en gedragsverandering.

• Bringing out the best in people van Aubrey Daniels is de laagdrempelige introductie op de kracht van consequenties bij gedrag en gedragsverandering.
• Organizational Behavior Management - een introductie door Robert den Broeder en Joost Kerkhofs is een vrij recente maar complete titel over OBM. Organizational Behavior Management is een gedragsveranderingstechniek die voortvloeit uit de Gedragsanalyse.