Hoe word je de beste versie van jezelf?

Misschien voel je een constante druk om jezelf te verbeteren. Productiever zijn. Sterker. Slimmer. Gezonder. Je ‘beste zelf’ worden. Het klinkt als een mooi streven, want wie wil dat nou niet?

In dit artikel onderzoeken we waar dat idee van 'je beste zelf' vandaan komt en waarom het zo hardnekkig is. Persoonlijke groei is mooi, maar alleen als het vertrekt vanuit mildheid, niet vanuit tekort.

Wat is 'de beste versie van jezelf'

De 'beste versie van jezelf' suggereert dat er een finish-lijn is die je kunt behalen op het onderwerp van persoonlijke groei en zelfontwikkeling. Het leven valt uit te spelen en de trofee aan het einde van de reis is 'de beste versie' van wie je bent. Blijkbaar is wie je nu bent nog niet goed genoeg en moet er veel verbeterd worden. De vraag die je jezelf kunt stellen is of 'de beste versie' een gezond doel is, of dat er een zachtaardige versie mogelijk is. Voordat we daarop in gaan, verklaren we eerst waar onze drie favoriete wetenschappen je kunnen ondersteunen bij 'de beste versie'.

Van 'beste zelf' naar 'niet goed genoeg'

Vanuit de sociale psychologie valt te verklaren waar de wens tot 'de beste versie van jezelf' vandaan komt. Veel mensen vergelijken zichzelf voortdurend met anderen, om te kunnen beoordelen hoe zij in de rangorde tussen andere mensen staan. Het is cultureel bepaald waar jij aan 'hoort te voldoen' en dat wordt vervolgens het vertrekpunt. 'Je beste zelf' wordt daarmee voor veel mensen al vrij snel wat anderen als 'beste' zien. De beleefde druk vanuit die omstanders wordt als norm genomen en daar moet tegenop gewerkt worden. Logisch gevolg is dat je een verschil ziet tussen wie je eigenlijk bent en wie je idealiter hoort te zijn. Die afstand levert vaak stress op, want je bent nog niet wie je hoort te zijn. Je bent dus nog niet 'je beste zelf' en daarmee 'niet goed genoeg'.

Culturele norm tegenover jouw biologie

De neurowetenschap laat zien hoe lastig het is om meer te worden dan je nu bent. Ja, de hersenen zijn in staat om mee te bewegen en nieuwe banen in het hoofd aan te leggen via neuroplasticiteit, maar eenvoudig is dat niet. Het brein kiest het liefst voor gedrag op basis van oude patronen, in plaats van nieuwe. Je kunt je verstandelijk voornemen om 'de beste versie' te worden, maar je bent nu ook al iemand. Wie je bent geworden is decennia lang ingesleten en jouw hersenen kiezen het liefst de weg van de minste weerstand. Dat scheelt veel energie namelijk. De norm vanuit anderen blijkt cultureel bepaald en je neemt het op tegen jouw eigen biologie als je 'de beste versie' wil zijn. Gedragsverandering is mogelijk, maar de vraag is of je jezelf kunt vormen naar een zelf bedacht ideaalbeeld.

Misschien is het tijd voor een alternatief op 'de beste versie van jezelf'.

De 'goed genoeg versie van jezelf'

De tegenhanger van 'de beste versie', is de 'goed genoeg versie'. Ja, het is zeker mogelijk om gedrag te veranderen, je beter over jezelf te voelen en door te ontwikkelen. De vraag is alleen wel met welk doel we aan de slag gaan. Is er een soort van optimum waar we aan moeten voldoen? Of is jouw eigen ontwikkeling een voortdurende reis die nooit ophoudt, maar dus ook geen finish kent? Gaat het over 'goed genoeg' of over 'de beste versie'? Jij beslist. Uit onderzoek blijkt dat je meer kans maakt op een gelukkig leven als je jezelf niet voortdurend met anderen vergelijkt en jezelf niet aan praat dat je moet voldoen aan de hoogste standaarden. 

Hoe word je een 'betere' versie van jezelf?

Bij de Gedragscoach houden we ons niet bezig met de beste versie van mensen. Het leven is wat ons betreft niet maakbaar op dat niveau. De wens 'beste versie van jezelf' komt vaak voort uit een dieper liggende pijn en daar richten we ons liever op. We treffen met regelmaat mensen die van mening zijn dat ze het nooit goed kunnen doen in de ogen van anderen, of zichzelf niet goed genoeg vinden ten opzichte van anderen. Om die pijn te Vermijden, worden er zinnetjes en doelen gesteld die afleiden van de pijn. 'Hoe word ik de beste versie van mijzelf', zien wij dus meer als een signaal dat je jezelf nog niet 'goed genoeg' vindt. Daar kunnen we mee aan de slag. Persoonlijke groei is mogelijk als je begrijpt hoe gedragsverandering werkt, maar de vraag is wat je ermee wil bereiken. Gedrag wordt gestuurd door wat we ervaren, niet door wat we ons voornemen. Op het moment dat je gaat ervaren dat je goed genoeg bent, is de beste versie van jezelf niet meer relevant.

Bronnen

Sociale Psychologie
Festinger, L. (1954). A Theory of Social Comparison Processes. Human Relations, 7(2), 117–140.
Higgins, E. T. (1987). Self-Discrepancy: A Theory Relating Self and Affect. Psychological Review, 94(3), 319–340.
Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The Need to Belong: Desire for Interpersonal Attachments as a Fundamental Human Motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497–529.

Neurowetenschap
Duhigg, C. (2012). The Power of Habit: Why We Do What We Do in Life and Business. Random House.
Hebb, D. O. (1949). The Organization of Behavior: A Neuropsychological Theory. Wiley.
Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself: Stories of Personal Triumph from the Frontiers of Brain Science. Penguin.

Toegepaste Gedragsanalyse (ABA)
Skinner, B. F. (1953). Science and Human Behavior. Free Press.
Cooper, J. O., Heron, T. E., & Heward, W. L. (2007). Applied Behavior Analysis (2nd ed.). Pearson.
Baer, D. M., Wolf, M. M., & Risley, T. R. (1968). Some Current Dimensions of Applied Behavior Analysis. Journal of Applied Behavior Analysis, 1(1), 91–97.