De mens stelt zijn eigen beleving centraal. Welke gevolgen heeft dat?

Onlangs besprak ik één van de belangrijkste regels bij gedrag en gedragsverandering: ieder gedrag is logisch. Voor degene die het gedrag laat zien. Een andere belangrijke gedragsregel heeft te maken met beleving. Wil jij een ander beter begrijpen? Realiseer je dan dat de mens stelt zijn eigen beleving altijd centraal stelt. Welke gevolgen heeft dat?

Jij stelt je eigen beleving centraal

Het is zo vanzelfsprekend dat je er niet eens bij stilstaat. Jij stelt je eigen beleving centraal. Je verhoudt je tot wat je ervaart. Als iets goed voelt dan zoek je het opnieuw op. Op het moment dat je iets als vervelend ervaart neem je er afstand van. Wat we beleven, vormt een heel belangrijk uitgangspunt voor gedrag. Ook gedrag wat onwenselijk is, wordt gevoed door wat ik er zelf van vind. Als ik me goed voel bij te hard rijden over de snelweg, dan herhaal ik dit gedrag. Op het moment dat ik het niet eens ben met het beleid van de organisatie waar ik voor werk, verzet ik mij er tegen. Zichtbaar of onzichtbaar. Als ik iemand niet vriendelijk vind, dan loop ik er de volgende keer met een boog omheen. Jij doet dingen waar je je goed bij voelt. Je verhoud je tot wat je ervaart.

Lees ook: Waar komt gedrag vandaan?

De ander stelt de eigen beleving óók centraal

Ieder mens stelt zijn eigen beleving centraal. De ander met wie je te maken hebt dus ook. Gedrag van de ander is voor die andere persoon logisch. Ook als jij het niet gepast vindt. Net zozeer als dat jouw gedrag ergens vandaan komt en jij dit kunt verklaren voor jezelf, geldt dat voor de ander ook. De gevolgen hiervan zijn groot. Als we beiden de aangeboren neiging hebben om ons te verhouden tot wat we zelf belangrijk vinden, dan is de kans aanzienlijk dat we elkaar niet goed begrijpen. Er kan eenvoudig ruis ontstaan tussen mensen, simpelweg omdat ik vind dat ik iets zou moeten ervaren dat jij niet biedt.

• Ik vind dat je mij onvoldoende om mijn mening hebt gevraagd en voel me hierdoor onvoldoende gerespecteerd;
• Mijn leidinggevende besluit iets dat vervelende consequenties heeft voor mijn privé situatie. Ik kom in verzet;
• Ik heb al lange tijd niets van een vriend vernomen. Blijkbaar ben ik niet belangrijk genoeg. Ik neem geen contact meer op.

Als gedrag altijd logisch is en de eigen beleving centraal staat, dan weet de persoon die zich op een bepaalde wijze gedraagt waarom hij/zij dat doet.

Waar is de ander naar op zoek?

Om een ander beter te begrijpen, is het van belang om te weten waarom de ander doet wat hij doet. In mijn eerdere artikel over welke soorten gedrag er zijn, licht ik een tip van de sluier op waarom de mens doet wat hij doet. Samengevat zijn er vier redenen waarom de mens zich gedraagt. Dit geeft enigszins een beeld over waarom de ander probeert te bereiken met gedrag.

1. Ik ben op zoek naar aandacht;
2. Vervelende dingen vermijd ik liever;
3. Ik voel me goed als ik mijn doelen behaal;
4. Mijn biologische behoeftes moeten vervuld worden.

Let op dat de 'ik' hierbij dus centraal staat. Daarnaast is dit rijtje uiteraard niet heel specifiek. Niet specifiek genoeg om te begrijpen wat de ander ervaart.

Lees ook: Relaties met anderen verbeteren. Hoe doe je dat zo goed mogelijk?

De mens stelt zijn eigen beleving centraal. Welke gevolgen heeft dat?

Wil je samenwerken met anderen en begrijp je niet waarom de ander doet wat hij/zij doet? Houd er dan rekening mee dat jij misschien de ander niet begrijpt, maar de ander zichzelf vaak wel. Het gedrag van de ander is altijd logisch, voor die ander. De eigen beleving staat centraal en wil jij erachter komen waar de ander vandaan komt, dan is nieuwsgierigheidvan groot belang. Stel vragen. Op het moment dat iemand geen antwoord wil of kan geven op vragen over zijn / haar drijfveren, ga dan op onderzoek uit. Hoe gedraagt iemand zich? Doordat we allemaal onze eigen beleving centraal stellen, heeft dat als gevolg dat we ons vragen moeten stellen over die ander om die ander te begrijpen.

 Waarom is het zo lastig de ander te begrijpen?

Was het maar eenvoudig om nieuwsgierig te zijn. Het vervelende is dat jouw hersenen die nieuwsgierigheid in de weg staan. Het hoofd maakt graag hink-stap-sprong redenaties om energie te besparen. Jij verhoud je tot jouw beleving. Dat wil zeggen dat als jij mijn gedrag vervelend of verwerpelijk vindt, jij daar onmiddellijk iets van vindt. Het uitstellen van een oordeel blijkt heel lastig voor de mens. We schieten in onze reflexen zodra we iets zien bij de ander. Dat maakt het lastig om de beleving van de ander te begrijpen.  Op het moment dat we vragen zouden moeten stellen, zitten we vaak al in ons oordeel gevangen.

Lees ook: Neurowetenschap en gedrag: de mens blijkt niet rationeel te zijn.